De Markt heeft in de loop van de eeuwen een bewogen geschiedenis achter de rug. Omdat de kerk van Rhenen twee uur gaans was, ontstond in de 16e eeuw in Veenendaal de behoefte aan een eigen kerk. Bij de aankoop van de grond ten behoeve van de te stichten “nijeuwe Veenkercke” werd in die koop het aan te leggen “merctvelt” betrokken. De desbetreffende akte dateert van 19 maart 1562. De gronden werden gekocht van Elizabeth van Scaijck. De Veenkerk werd tussen 1562 en 1566 gebouwd en op 1 mei 1566 ingewijd als katholieke St. Salvatorkerk en dat was bijzonder, want in dat jaar raasde de Beeldenstorm over Nederland. Overal werden Katholieke kerken aangevallen en beelden en kunstwerken vernietigd. De kerk in Veenendaal kwam die periode ongeschonden door.
De marktdag werd in die tijd op zondag gehouden, omdat de arbeiders de hele zaterdag moesten werken. Daar de herbergen dan ook open waren, werd er als gevolg van drankmisbruik veel gevochten. In 1592 werd de kerk een Protestantse kerk en de eerste dominee, Theodorus Siligineus, klaagde bij de synode van 1606 - 14 jaar later - dat hij tijdens zijn ambtstermijn al 30 doodslagen had meegemaakt. Er gingen stemmen op de markt naar een andere dag te verplaatsen, maar de Veengenoten, die over de verplaatsing van de markt beslisten, voelden daar niets voor. Zij waren namelijk ook zakenlieden en verdienden geld aan het marktgebeuren.
De kerk werd geflankeerd door twee pastorieën. Rechts van de kerk stond de pastorie van dominee Van Wijngaarden. Dit pand werd halverwege de jaren 50 gesloopt om de doorgang naar het Achterkerk breder te maken voor het steeds toenemende verkeer. Aan de linkerkant bevond zich oorspronkelijk een huizenblok dat Klein Knorrenburg werd genoemd. In 1861 werd dit blok door een brand verwoest en op deze plaats werd een pastorie gebouwd. Diverse dominees bewoonden het pand, maar de laatste bewoner was huisarts Remme. Daarna werd het pand omgebouwd tot museum Het Kleine Veenloo. Toen het museum in 2010 verhuisde naar de Cultuurfabriek, werd het pand aangekocht door de Hervormde Kerk en vanaf die tijd doet het dienst als kerkelijk bureau.
Waar nu C&A te vinden is met daarboven appartementen complex De Korenbeurs, stond vroeger Hotel De Korenbeurs. Het hotel werd in 1879 opgericht door A.W. de Haas. Hij stierf op 48-jarige leeftijd in 1903 en het hotel werd voortgezet door zijn weduwe en later zijn kinderen. In 1960 werd het oude hotel afgebroken en werd een nieuw hotel gebouwd. Het bleef in bedrijf tot 1986 en daarna viel ook dit nieuwe gebouw ten prooi aan de slopershamer.
Naast hotel De Korenbeurs stond de Stichtse Waag. Deze Waag werd in 1857 gebouwd en in de jaren 20 van de vorige eeuw afgebroken omdat de toenmalige Gemeenteraad vond dat "het onverantwoordelijk was de boterwaag nog langer te laten staan met het oog op het tegenwoordige verkeer". Op de bovenverdieping van de Waag werd in 1861 een particuliere school voor meisjes gevestigd. De Waag werd gepacht door een Waagmeester en er werd van alles gewogen: kaas, boter, aardappels, vlees, wol enzovoorts.
Maar de Korenbeurs was niet het enige hotel op de Markt. Onderaan de Markt, waar nu de ABN-Amrobank staat, bevond zich hotel De Roskam. In de 19e eeuw werd het hotel uitgebaat door de familie Van Altena. Toen weduwe Roelofje van Altena in 1870 overleed, zette haar schoonzoon Frans van Lent het bedrijf voort. Toen het hotel ophield te bestaan, werd de Veensche Bank met als directeur de heer Spruyt er in gevestigd. In 1930 betrok de bibliotheek het gebouw, vervolgens diende het enige jaren als schoolgebouw voor de H.B.S., daarna kwam de Amsterdamsche Bank erin en door verschillende fusies is dat nu de ABN-Amro geworden. Ook de Twentsche Bank was onderaan de Markt gevestigd.
Op de hoek van de Markt en de Hoofdstraat was oorspronkelijk herberg De Berendans gevestigd. Later werd dit pand het woonhuis van de familie Van Woudenberg, oprichter van de sajetfabriek aan de Kerkewijk die later de Frisiafabriek zou heten. Nog veel later zou op de hoek Markt/Hoofdstraat het grote vierkante gebouw van de SNS-bank verrijzen. Aan de noordzijde van de Markt is het Jugendstilpand Markt 7 bewaard gebleven. Het pand, dat dateert uit 1906, is gebouwd door Bernardus van Kreel in opdracht van de familie Recter.
Foto 1: Ca. 1950 Zuidzijde Markt
Foto 2: Ca. 1900 Zuidoost hoek van de Markt met rechts Hotel De Korenbeurs en de Gemeentewaag
Foto 3: Ca. 1915 Westzijde met Ned. Herv. Kerk
Events
In het hart van onze stad is er altijd iets te beleven. Op vrijdagavond is het extra levendig vanwege de koopavond. Zaterdag is er de hele dag markt. Benieuwd naar andere geplande evenementen? Neem dan een kijkje in ons overzicht hieronder.